“65 yaş üstünde egzersizler, bilhassa yürüme şeklinde, bisiklet binme ve yüzme gibi aktiviteler hastalığı geriletmektedir. Çok sayıda çalışma yapmak, sanatsal faaliyetlerde bulunmak, oyun oynamak gibi zihinsel aktiviteler hastalığı geciktirebilir” diyen Gündem, sözlerine şöyle devam etti.
“Dilimizde popüler kavramıyla bunama adı verilen DEMANS kelimesi, etimolojik olarak latince zihin anlamına gelir. MENS kelimesinden türemiştir ve DEMANS zihnin yitirilmesi anlamına gelir. Latincedeki kullanım biçimiyle ‘yerleşmiş var olan edinilmiş olan zihnin sonradan yitirilmesi’ anlamını taşımaktadır. Tüm demansların 2/3 ünden fazlası Alzheimer hastalığına bağlıdır. Demans sendromunu tanıyan klinisyen ileri gitmeksizin Alzheimer hastalığı tanısı koyarsa %65 doğru tanı koymuş olacaktır. AH sıklıkla sinsi başlangıçlı ve yıllar içinde yavaş ve sürekli ilerleyici seyirlidir. Merkezi sinir sisteminin nörodejeneratif hastalıklarındandır. AH da senil plak ve nörofibriler yumaklar LCD(levy cisimcikleri) buralarda nöron ve sinaps kaybıyla dejenerasyona yol açar ve işlevini bozar. Demans birden fazla kognitif alanın bozulmasına yol açan bir klinik tablodur. Kognitif belirtiler arasında mutlak olmasa da en sık rastlanılan belirti bellek alanına aittir. Hasta ya da yakını aynı soruların aynı konuların tekrarlanması, özel eşyanın kaybedilmesi randevuların unutulması yemeğin ocakta, ocağın açık unutulmasından yakınmaktadır. Bildik mekânlarda yön bulma güçlüğü ve bazen kaybolma şeklinde gösterir. Dil bozukluğu, erken dönemde adlandırma güçlüğü, kelime haznesinde daralmayla başlar, gramer yapısıda bozulur. Tutuk konuşma bozukluğuna dönüşür. Unutkanlık çok önemlidir. Davranışsal belirtiler arasında apati, dürtü kontrolünde bozukluk (hipersexualite, hiperfaji) sayılabilir. İmtiyaz göstermez, kendiliğinden bir şey talep etmez. Kendisine yönel inmezse konuşmaz, çevresinde olup bitenler ilgisini çekmez. Sosyal konumuyla bağdaşmayan davranışlar sergiler. Alışılmadık girişkenlik, şakacılık, çocuksu hareketler, hasta yakınları bunların bir utanç vesilesi olduğunu aktarır. Cinsel içerikli imalar taşıyan söz ve davranışlar sergileyebilir. Hastanın alışagelmiş ağız tadı değişir., oburlaşır ve öncelik şekerlemelere düşkün olurlar. Düşünce ve algı bozuklukları olur. Bakıcı paramı çalıyor, eşim beni bir başkasıyla aldatıyor, beni terk edeceksiniz, bakım evine atacaksınız ve burası benim evim değil evime gidelim gibi hezeyanları olabilir. Depresyon sıklıkla ortaya çıkar. İşlevsel alana ait belirtiler; İşini sürdürmek, ev dışında yolculuk, alışveriş, mali işleri (fatura ödeme, banka işleri vb) çekip çevirmek, günlük aygıtları kullanmak, hobilerini sürdürmek, kendine bakım ve hijyen (giyinmek, yıkanmak, beslenmek, tuvalet vb.) gibi işlevleri yerine getirmekte zorlanabilir. Anksiyete, huzursuzluk, yerinde duramama, sürekli yer ve mekan değiştirme, çok çabuk sıkılma şeklinde ortaya çıkabilir. Amaçsız dolaşma dolapları açıp, kapama, eşini devamlı takip eder peşinden ayrılmama, yalnız kalma korkusu, çarşaf katlayıp açma gibi aynı hareketleri tekrarlama eğilimindedirler. Öğrenme güçlüğünde mevcuttur. Motor bozukluklar arasında başta yürüme bozukluğu, küçük adımlarla yürüme, donma, istenmeden hızlanma, düşme, dengesizlik, titremeler, konuşma ve yutma bozukluğu ortaya çıkabilir. Alzheimer hastalığını bellemek için minimental test dediğimiz çabuk ve pratik bir test polikliniklerde yapılabilir ve hekime genel bir kanaat sunabilir. Korunmak için antioksidanlar arasında özellikle E vitamininin koruyucu etkisi üzerinde durulmaktadır. Akdeniz diyeti bir koruyucu faktör olarak son yıllarda en popüler çevresel faktör araştırma konularından biridir. Tahıllar, sebzeler, meyveler, peynir, süt özellikle balık, zeytinyağı, kırmızı şaraptan zengin bir diyet kastedilmektedir. 65 yaş üstünde egzersizler, bilhassa yürüme şeklinde, bisiklet binme ve yüzme gibi aktiviteler hastalığı geriletmektedir. Çok sayıda çalışma yapmak, sanatsal faaliyetlerde bulunmak, oyun oynamak gibi zihinsel aktiviteler hastalığı geciktirebilir. Bunlarda tanıma kusuru daha geç ortaya çıkmaktadır. Altta genetik faktörlerde rol oynamaktadır. Genetik harita ile ileride başına ne geleceğini bilmek öğrenilebilir.”
